Dünya yuvarlak, Merkür en sıcak gezegen ve güneş sarı renklidir. Bunların hepsinin, astronomi hakkında çok fazla bilgisi olmayan insanlar tarafından bile kolaylıkla bilinen basit gerçeklerdir.
Viraliste olarak bizde, güneş sistemi hakkında yaygın bir şekilde yanlış bilinenleri derleyip, doğru bilgilerle düzeltmek istedik.
Dünya, mükemmel bir küre şeklinde midir?
Bu doğrudur, ancak paradoksal olarak aynı zamanda doğru değildir. Gezegenimizin şekli kıta kütlelerinin sonsuz hareketleri nedeniyle sürekli değişmektedir. Elbette taşınma hızları oldukça yavaştır. Yılda yaklaşık 5 santimetre hareket etmelerine rağmen gezegenin görünüşü konusunda etkiye sahiptir. Bu da aslında gezegenimizin tam bir yuvarlak şekle sahip olmadığını kanıtlamaktadır.
Dünya
Bununla birlikte aşağıdaki sansasyonel görüntü, uydulardan elde edilmiş yerçekiminin de etkisiyle Dünyanın şeklinin nasıl olduğunu göstermektedir.
Yerçekimi
Ay’ın karanlık yerleri var mı?
Güneş ışınlarının ayın yalnızca bir tarafında parladığı, diğer tarafın ise daima karanlıkta kaldığı görüşü oldukça yaygındır. Bu inanç, ayın dünyaya bakan yüzünün görünebiliyor, diğer yüzünün ise gözlemlenmesinin imkansız olduğu düşüncesinden kaynaklanmaktadır.
Ancak, güneş, Ay’ın hem görünür hem de görünmez kısımlarını aydınlatır ve ısıtır. Gerçek şu ki, Ay’ın kendi ekseni etrafında dönmesi için geçen süre, Dünya’nın etrafını dolaşmak için geçen süre ile aynı olduğu için sadece bir tarafını görebiliyoruz.
Ay
Merkür deki sıcaklık diğer gezegenlerdeki sıcaklıktan daha mı fazladır?
Merkür güneşe en yakın gezegendir, bu nedenle diğer gezegenlerden daha sıcak olması gayet normaldir. Buraya kadar her şey mantıklı görünüyor, ancak güneşe en uzak olmasına rağmen (yaklaşık olarak 50 milyon kilometre) Venüs en yüksek sıcaklığa sahip gezegendir. Merkür’deki ortalama gündüz sıcaklığı 350 dereceyken, Venüs’te bu sıcaklık 480 dereceyi geçebilmektedir.
Bunun nedeni ise Venüs’ün atmosferidir. Merkür tamamen kaplı bir atmosfer tabakasına sahipken Venüs kalın bir karbondioksit tabakasıyla sarılmış durumdadır. Bu da güneşin bütün sıcaklığını yakalayarak güçlü bir sera etkisi yaratmaktadır. Dolayısıyla gündüz sıcaklıkları 500 derecelere yaklaşmaktadır.
En sıcak gezegen
Güneş gerçekten dev bir ateş topu mudur?
Herkes güneş yüzeyindeki sıcaklığın tahmin edilemez derecede yüksek olduğunu bilir. Bilim adamlarına göre 5700 dereceden fazladır. Bundan dolayı güneşi, dev bir şenlik ateşi gibi düşünebiliriz. Aslında bu doğru bir benzetme olarak kabul edilebilir. Ateş olarak gördüğümüz, aslında, yıldızın çekirdeğinde oluşan termonükleer reaksiyonlar tarafından üretilen ısı ve ışık biçimindeki enerjidir.
Bir termonükleer tepki, bazı elementleri başkalarına dönüştürmeyi içerir ve buna ısı ve ışık enerjisinin ortaya çıkması da eşlik eder. Bu enerji, Güneş’in tüm katmanlarından geçerek sanki sürekli yanan bir yüzey görüntüsünün (fotosfer) oluşmasına neden olur.
Ateş topu
Güneş gerçekten sarı mıdır?
Astronomi hakkında azıcık bilgi sahibi olan herkes Güneş’in, sarı cüceler olarak isimlendirilen yıldızlar kümesine ait olduğunu bilir. Buna karşılık, sarı renkte olduğunu varsaymak son derece mantıklı bir yaklaşımdır. Fakat diğer tüm sarı cüce yıldızları gibi beyazdır.
Öyleyse insan gözleri neden sarı renkte görüyor? Hepsi yeryüzünün atmosferi ile alakalıdır. Bilindiği gibi, uzun dalga boyu olan, spektrumun sarı ve kırmızı kısmındaki ışık, en iyi atmosferden geçer. Daha kısa dalga boylarındaki yeşilden mora (Güneş’in esas olarak yaydığı ışık) uzan renkteki ışık, atmosfer etkisiyle daha fazla dağılır. Bu nedenle güneş sarı renkte görünür. Eğer atmosferi terk ederseniz, güneş gerçek rengi olan beyaza bürünecektir.
Güneş sarı mı, beyaz mı
Uzay giysisi giymeyen bir insan, uzayda patlar mı?
Bu sorunun ortaya çıkışı tamamen Hollywood filmleriyle alakalıdır. Gerçekte cildimiz, tüm iç organlarımızı bir arada tutacak kadar esnektir. Kan damarlarının duvarları, elastikiyetleri sayesinde kanın kaynamasını önlemektedir. Uzay ortamında basınç olmadığı için vücuttaki kan sıcaklığı 46 dereceye kadar çıkabilir. Bundan dolayı vücut genişleyebilir, ancak kesinlikle patlamaz.
Bir insanın ölme nedeninin oksijen eksikliği olarak açıklayabiliriz. Uzay elbisesi olmayan bir insan, ortam havasından dolayı yaklaşık 15 saniye sonra bilincini kaybeder ve iki dakika içinde de ölür.
Uzay elbisesi
Dünya, Güneş’ten kışın yaza göre daha mı uzaktadır?
Başlangıçta çok da mantıklı görünen bir efsanedir. Çünkü kış yazdan daha soğuktur, bu da dünya ısı kaynağı olan güneşten daha uzaktadır anlamına gelir. Ancak gerçek şu ki, kış mevsiminde gezegenimiz güneşe, yaz mevsimine göre 5 milyon kilometre daha yakındır. Peki bu nasıl olabilmektedir?
Her şey dünyanın güneş etrafında dönerken, aynı zamanda kendi ekseni etrafında da dönmesiyle ilgilidir. Kuzey ve güney kutuplarının tam ortasından geçen eksen, güneş ışınlarına tam olarak dik değildir. Bu nedenle güneşin sıcaklığının büyük bölümü güney yarım küreye düşerken, kalan kısmı kuzey yarım küreye etki etmektedir.
Bilindiği gibi, güney yarım küredeki yaz kuzeydeki sıcaklıktan daha fazladır. Bu, ocak ayında dünyanın güneşe en yakın olduğu dönem olduğu gerçeğinin bir sonucudur.
Yaz-Kış
